Bí mật đằng sau “Một triệu đô… không bán!”

Cha đẻ của môn cờ thuần Việt này không phải một giáo sư, hay tiến sỹ nào mà lại là một người đàn ông chỉ học hết lớp bảy. Đó là ông Vũ Văn Bảy, trú tại phố Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh. Hiện ông đang sống bằng nghề làm tượng, và nghe nói đã có người đặt vấn đề mua lại bản quyền của môn cờ này với giá một triệu đô la, nhưng ông Bảy nhất quyết không bán vì một lẽ rất đơn giản: nó phải là môn cờ của người Việt Nam.

Họa sỹ - nhà điêu khắc Vũ Văn Bảy

Lời đồn đại về bản quyền có giá một triệu đô dẫn chúng tôi đến ngôi nhà của ông Bảy tại thành phố Bắc Ninh. Cái ấn tượng đầu tiên với riêng tôi là tấm biển trưng ở cổng nhà: “3 THẾ HỆ HỌA SỸ- ĐIÊU KHĂC VŨ VĂN BẢY, sáng tác - thi công các công trình nghệ thuật”, la liệt ở ngoài sân là những bức tượng: Phật, lãnh tụ, quan họ, phù điêu… ngôi nhà cũng là xưởng làm việc, và kiêm luôn cửa hàng. 

Ông Bảy ra đón chúng tôi trong bộ quần áo “điêu khắc gia”, lấm lem bùn đất. Cách tiếp khách của ông cũng vô cùng đặc biệt, ông nói oang oang từ trong ra ngoài, chẳng cần biết quen hay sơ, cứ nắm tay thật chặt, rồi mời vào nhà như đã biết nhau từ lâu lắm.

Khi nghe chúng tôi muốn hỏi về chuyện cờ toán và lời đồn bản quyền giá một triệu đô, ông Bảy hào hứng hẳn, ông chém tay vào không khí nói rất to: có chứ, có cái thằng người Trung Quốc nó sang tận đây đặt vấn đề mua bản quyền để nó kinh doanh. Nhưng tôi không bán vì nó bảo phải đổi những con cờ mang số 1,2,3… thành nhất, nhị, tam, tứ… Tôi giải tán luôn. Tôi bảo: “…nếu thế thì mất tính Việt Nam à? Toi công tôi mấy chục năm nay à? Cờ của tôi là cờ thuần Việt, không thể để mất cái chất Việt ấy được…”.

Ông Bảy nói đến đây, nhổm cả người lên ghế, giọng căng thẳng: cái môn cờ này tôi không biết giá trị nó như thế nào, nhưng tôi đã nghiên cứu từ lâu lắm. Hồi xưa, nhìn cái trò Ru-bich gì đó của bọn Tây – cái trò hình vuông xanh xanh đỏ đỏ ấy, nó đơn giản thế mà cuốn hút cả hành tinh. Ai cũng thích chơi nó vì đơn giản nhưng lại phức tạp, tôi thấy người Việt mình thiệt quá! Trò chơi nào cũng phải “vay” người ta. Các ông cứ nhìn bọn trẻ bây giờ thì biết, suốt ngày cắm đầu vào vi tính chơi Games, chán thì quay sang đua xe, chơi bời, thác loạn… Còn những trò chơi dân gian lại không cuốn hút được chúng nó. Mà các ông lên miền núi xem, bọn trẻ ở đó thiệt như thế nào. Suốt ngày chỉ quanh quẩn chân núi, bờ sông, cõng nhau ngẩn ngơ nhìn trời đất… tội lắm! Cứ nghĩ đến cái trò ru bích, ru beo của bọn Tây lại thấy bực. Tôi nhất quyết phải nghĩ ra cái gì để chơi – mà trò chơi ấy phải một trăm phần trăm ma – de – in Việt Nam.

Ông nói hào hứng, át cả tiếng khách khứa, rồi ông chỉ tay lên tường – nơi cái khung kính lồng bên trong là tấm bằng bản quyền do Cục bản quyền Việt Nam cấp. Ông tự hào nói: “Đây là bản quyền của tôi, đã được nhà nước cấp, yên tâm nhé, không thằng nào đụng vào được… tôi không bán, đố thằng nào dám sản xuất!”. Và ông giải thích: cái môn cờ này của tôi ngoài tính trí tuệ ra nó còn chứa đựng trong đó bao nhiêu triết lý. Tôi nói cho các ông biết, cờ của tôi không có tướng, cờ Tàu, cờ Tây đều có tướng – mất tướng coi như thua. Nhưng tôi lại nghĩ trong đời sống, mất thằng tướng này nó thay ngay thằng tướng khác thua sao được, nếu thua hẳn phải là mất dân… mà dân thì là ai? Trong cờ của tôi dân chính là số 0, nếu bắt được số 0 coi như lấy được lòng dân và chiến thắng… 

Nói đến đây ông Bảy ngả người thoải mái ra ghế cười mãn nguyện. Khi chúng tôi hỏi về giấy tờ hay một vật chứng cụ thể nào về việc người Trung Quốc kia hỏi mua về bản quyền, ông Bảy nói: “Có chứ, chúng nó thảo hợp đồng toàn tiếng Tây, mà tôi có biết tiếng Tây đâu, nhưng chỉ nghe nó đòi đổi tên cờ thì tôi giải tán ngay, không thèm nói chuyện… bán biếc cái gì. Tôi đâu có dại, ngần này tuổi tôi đâu có dại… Tiền ai chẳng thích, nhưng tôi sợ tiền lắm, nói dại mồm đại họa lúc nào không biết!”. Và ông bảo: nói cho các nhà báo trẻ biết, tôi sống bằng nghề làm tượng, mỗi tháng bán vài pho là sống, con cái đã trưởng thành, hai vợ chồng già của tôi ăn được mấy. Bây giờ sống êm đềm, thỉnh thoảng bạn bè đến vác cờ ra chơi với nhau cho sướng. Tự nhiên một đống tiền rơi vào nhà – đại họa đấy các bạn trẻ ạ! Nói có vẻ vô lý nhưng thật đấy, không tưởng tượng được đâu!

Bây giờ ông lại nhổm hẳn lên ghế, mặt đỏ lự, cái kính lão lệch hẳn một bên. Ông nhoài người sang phía chúng tôi nói: “Một triệu đô là à, mười mấy tỉ tiền ta à, to lắm! Nghe to lắm đấy, nhưng nếu bây giờ tôi phổ biến được nó rộng rãi ra toàn quốc, rồi thì toàn thế giới. Khi chúng nó say cờ này rồi thì… nói cho các ông biết, tôi chỉ việc mua một chút máy móc, sản xuất bàn cờ và bán… quanh năm bán thì thử hỏi thu bao nhiêu tiền? Ấy là nói đến kinh doanh, nhưng không phải thế, cái quan trọng không phải thế, tôi nghĩ ra bàn cờ này đâu phải vì mục đích tiền…”.

Nói đến đây đột ngột ông Bảy quay sang bảo vợ: “Bà nấu cơm nhé, bọn tôi nhậu đấy…”. Rồi ông quay sang chúng tôi cười rất tươi: “Nhậu với tao nhé, trưa rồi còn gì.”.

Trong bữa cơm, ông Bảy vẫn nói rất nhiều, ông uống rất khá, mỗi lần nâng chén lên đều bảo cạn nhé. Ông ta có dáng người to lớn, khuôn mặt thuộc kiểu “ngũ trường tướng”, cái gì cũng dài: măt, mũi, tai, miệng… Và ông chỉ vào góc nhà – nơi đang bày những bức tượng dang dở, nói: “Ngày nào, tôi cũng làm tượng, đêm đến muỗi đốt nhiều mệt lắm… cứ nghĩ đến tiền lại muốn bỏ, nhưng lại sợ và tiếc cái môn cờ này.”. Bọn trẻ hàng xóm, từ ngày chúng nó biết chơi thích lắm, mà chúng nó chơi siêu các ông ạ. Tôi đây lắm lúc thua chỏng vó…”. Rồi ông lại giục chúng tôi uống, thỉnh thoảng lại sai khiến bà vợ, giọng rất gia trưởng.

Nhưng tôi hỏi đến điều mong muốn nhất của ông về môn cờ toán này, khuôn mặt đỏ lự của ông trùng xuống, rồi trầm tư: nói thực với các nhà báo trẻ, tôi chỉ mơ cái môn này được phổ biến rộng rãi. Chẳng hạn như hội khỏe phù đổng của tỉnh Bắc Ninh này chẳng hạn, rồi thì trong các nhà trường. Tôi tin với môn cờ toán, bọn trẻ sẽ học được cách từ duy toán học. Mà đã có tư duy của toán học thì sức tưởng tượng nâng cao, nói cách khác tâm hồn chúng sẽ trong sáng, biết làm người… Ai chẳng muốn mình được nổi tiếng, có nhiều tiền, nhưng cái đó với tôi không còn quan trọng nữa, tôi đã hơn bảy mươi rồi: danh vọng, tiền bạc chẳng nghĩa lý gì. Chỉ mong cái môn cờ này được phổ biến rộng rãi và bọn trẻ say nó là được.

Rồi đột nhiên ông Bẩy lại nhổm dậy như cái lò xo, mắt sáng rực à lên: “Tôi có thằng cháu đang làm phần mềm máy tính về môn cờ này đấy. Nó đang rủ tôi đem đi thi trí tuệ Việt Nam, nó bảo ăn giải là cái chắc… Nhưng tôi bảo nó, thi thố quan trọng gì, cứ đưa lên mạng cho chúng nó chơi là tao sướng rồi.”. Ông lại giục chúng tôi uống, mỗi ngụm rượu ông khà lên một tiếng rất khoan khoái, rồi lại trầm ngâm nghĩ về những đứa trẻ miền núi. Tội lắm các nhà báo trẻ ạ! Cả ngày chúng nó chỉ biết cõng nhau ngẩn ngơ nhìn núi đồi, không biết thế nào là chơi…

Câu nói vô tình của ông Bảy làm tôi – kẻ chép lại những dòng này cũng buồn lây. Quả đúng như vậy, ngày bé tôi và đám bạn ở bản làng chẳng biết chơi gì ngoài núi đồi, sông suối. Tôi nhớ rất rõ những buổi chiều chợ phiên. Tôi đã ngồi mãi ở mỏm đá đầu bản, ngẩn ngơ chờ mé đi chợ về. Hồi ấy, trong cái đầu ngờ nghệch của tôi vẫn nghĩ rằng, từ chợ về mé sẽ mua cho tôi một cái gì đó không phải cái bánh, viên kẹo… mà phải là cái gì vui hơn thế. Có thể hồi ấy tôi mong có một món đồ chơi – tôi nghĩ thế.

Và bây giờ, sự nghi hoặc về lời đồn một triệu đô bản quyền cờ toán của ông Bảy, không còn là mục đích tìm hiểu của chúng tôi nữa. Chẳng quan trọng gì, có trả đến trăm triệu đô la cũng thế. Sự thật giả của một triệu đô có lẽ cuốn hút rất nhiều người hiếu kỳ, nhưng có một sự thật – sự thật là bàn cờ toán đã có mặt trên đời, với tổng số nước đi là lũy thừa của 87, ai có thể đi hết ngần ấy nước cờ? Nhưng cũng chẳng cần đi ngần ấy nước, chỉ cần ngồi xuống và say sưa với nó đã thú vị rồi, đấy là một sự thật!